Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana देशातील शेतकऱ्यांना सुरक्षितता देण्यासाठी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना सुरू करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत पीक अपयशी झाल्यास केंद्र सरकारकडून शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण दिले जाते, म्हणजेच पीक अपयशी झाल्यास, शेतकऱ्यांना विमा दाव्याची रक्कम दिली जाईल. प्रधानमंत्री फसल विमा योजना सरकारने पूर्वीच्या दोन योजनांऐवजी बदलली आहे. या दोन योजनांपैकी पहिली योजना राष्ट्रीय कृषी विमा योजना आणि दुसरी सुधारित कृषी विमा योजना होती. या दोन्ही योजनांमध्ये अनेक त्रुटी होत्या. दोन्ही जुन्या योजनांचा सर्वात मोठा दोष म्हणजे त्यांची लांबलचक दावा प्रक्रिया. त्यामुळे शेतकर्‍यांना त्यांच्या पिकांचे नुकसान झाल्यावर दावे करताना अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागले. यासाठीच या दोन योजनांच्या जागी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना सुरू करण्यात आली. तुम्हीही शेतकरी असाल आणि तुम्हाला पीक विमा योजनेचा लाभ मिळवायचा असेल, तर तुम्हाला हा लेख शेवटपर्यंत सविस्तर वाचावा लागेल.
PM Fasal Bima Yojana 2023
Table of Contents
देशाचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी शेतकऱ्यांच्या हितासाठी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना सुरू केली आहे. ही योजना 13 मे 2016 रोजी मध्य प्रदेशातील सीहोर येथे सुरू करण्यात आली. PMFBY अंतर्गत, एखाद्या शेतकऱ्याच्या पिकाचे नुकसान झाल्यास, अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे. प्रत्येक शेतकऱ्याची आर्थिक परिस्थिती लक्षात घेऊन प्रीमियमची रक्कम खूपच कमी ठेवण्यात आली आहे. ही योजना सुरू झाल्यापासून केंद्र सरकारने ३६ कोटी शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण दिले आहे.
आत्तापर्यंत या प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना १.८ लाख कोटी रुपयांची विमा दाव्याची रक्कम देण्यात आली आहे. अधिकाधिक शेतकऱ्यांना लाभ मिळावा हा या योजनेचा उद्देश आहे. जेणेकरून नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेले नुकसान भरून काढता येईल. शेतकऱ्यांना पीक विमा पॉलिसी देण्यासाठी सरकार लवकरच घरोघरी मित्र अभियान सुरू करणार आहे जेणेकरून अधिकाधिक शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ कोणत्याही अडचणीशिवाय मिळावा.
पंतप्रधान पीक विमा योजनेची माहिती
| योजनेचे नाव | Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana |
| शुरू की गई | पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते शुभारंभ करण्यात आला |
| योजना की शुरुआत | 13 मे 2016 रोजी सुरू झाली |
| मंत्रालय | कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालय |
| लाभार्थी | लाभार्थी देशातील शेतकरी |
| उद्दिष्ट | शेतकऱ्यांना पिकाशी संबंधित नुकसानीची भरपाई करणे |
| कमाल दाव्याची रक्कम | 2 लाख |
| अर्ज करण्याची प्रक्रिया | ऑनलाइन/ऑफलाइन |
| अधिकृत वेबसाइट | https://pmfby.gov.in/ |
Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana या योजनेचे उद्दिष्ट
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना सुरू करण्यामागचा मुख्य उद्देश नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत करणे हा आहे जेणेकरून शेतकऱ्यांना नवीन आणि आधुनिक शेती पद्धतींचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहन मिळावे आणि त्यातून उत्पन्न शेतकरी वाढवता येतात. या योजनेंतर्गत पिकांच्या नुकसानीवर शासनाकडून शेतकऱ्यांना विविध रक्कम दिली जाते. देशातील शेतकरी या योजनेअंतर्गत अर्ज करू शकतात आणि लाभ मिळवू शकतात.
७२ तास अगोदर माहिती द्यावी लागेल
पंतप्रधान पीक विमा योजनेंतर्गत नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास ७२ तासांच्या आत पिकाच्या नुकसानीची माहिती कृषी विभागाला देण्याची शेतकऱ्यांची जबाबदारी आहे. याशिवाय शेतकऱ्याने जिल्हा प्रशासन कृषी विभागाकडे लेखी तक्रार करावी. आणि तुम्हाला तुमच्या पिकाच्या नुकसानीचा संपूर्ण तपशील लिहावा लागेल. तक्रार प्राप्त होताच जिल्हा प्रशासन कृषी विभागाकडून कारवाई केली जाईल. यासाठी विमा कंपनीला तत्काळ माहिती दिली जाते. त्यानंतर विमा कंपनीकडून माहिती मिळाल्यानंतर शेतकऱ्याला विमा संरक्षण देण्याची प्रक्रिया सुरू होते.
PM Fasal Bima Yojana योजनेअंतर्गत रक्कम प्राप्त होण्याची शक्यता
प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना नुकसानीचा दावा करावा लागतो. नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकाचे नुकसान झाल्यास किंवा पिकाचे नुकसान झाल्यास शेतकरी विम्याचा दावा करू शकतो. पंतप्रधान पीक विमा योजनेंतर्गत पिकांसाठी वेगवेगळी रक्कम निश्चित करण्यात आली आहे. कापूस पिकासाठी, कमाल हक्काची रक्कम 36,282 रुपये प्रति एकर दिली जाते. भात पिकासाठी 37,484 रुपये, बाजरी पिकासाठी 17,639 रुपये, मका पिकासाठी 18,742 रुपये आणि मूग पिकासाठी 16,497 रुपये विमा दाव्याची रक्कम दिली जाते. सर्वेक्षणात पिकाच्या नुकसानीची पुष्टी झाल्यानंतर ही दाव्याची रक्कम शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर पाठवली जाते.
पंतप्रधान पीक विमा योजनेचे फायदे
- प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेंतर्गत नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण रक्कम दिली जाते.
- या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांकडून रब्बी पिकांसाठी 1.5%, खरीप पिकांसाठी 2% आणि व्यावसायिक आणि बागायती पिकांसाठी 5% प्रीमियम आकारला जातो.
- जेव्हा शेतकरी स्वत: पीक विमा काढतात तेव्हा खूप कमी प्रीमियम आकारला जातो.
- कोणताही शेतकरी विमा संरक्षण मिळण्यापासून वंचित राहू नये आणि आपत्तीत झालेल्या नुकसानीची भरपाई सहज करता यावी यासाठी शासनाकडून जास्तीत जास्त प्रीमियम भरला जातो.
- काढणीनंतर, जर पीक 14 दिवस शेतात असेल आणि त्या कालावधीत ते चुकले तर अशा परिस्थितीत शेतकऱ्याला हक्काची रक्कम मिळू शकेल.
- PMFBY सेटलमेंटची वेळ कमी करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा व्यापक वापर करते.
- प्रधान मंत्री फसल विमा योजना कृषी इंडिया इन्शुरन्स कंपनीद्वारे नियंत्रित केली जाते.
- या योजनेंतर्गत 2016-17 च्या अर्थसंकल्पात शेतकऱ्यांना 5550 कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली होती.
- ही योजना सुरू झाल्यापासून 36 कोटी शेतकऱ्यांचा विमा उतरवण्यात आला आहे.
PM Fasal Bima Yojana त्यात कोणत्या पिकांचा समावेश होतो?
अन्न पिके (धान्य, धान, गहू, बाजरी इ.)
वार्षिक व्यावसायिक (कापूस, ताग, ऊस इ.)
कडधान्ये (अरहर, हरभरा, वाटाणे आणि मसूर सोयाबीन, मूग, उडीद आणि चवळी इ.)
तेलबिया (तीळ, मोहरी, एरंड, कापूस, भुईमूग, सोयाबीन, सूर्यफूल, रेपसीड, करडई, जवस, नायजर बियाणे इ.)
बागायती पिके (केळी, द्राक्षे, बटाटा, कांदा, कसावा, वेलची, आले, हळद सफरचंद, आंबा, संत्री, पेरू, लिची, पपई, अननस, सपोटा, टोमॅटो, वाटाणा, फ्लॉवर)
प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेसाठी ऑनलाइन नोंदणी कशी करावी?
- सर्वप्रथम तुम्हाला प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
- यानंतर वेबसाइटचे होम पेज तुमच्या समोर ओपन होईल.
- होम पेजवर तुम्हाला फार्मर कॉर्नर अप्लाय फॉर क्रॉप इन्शुरन्स स्वतःच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
- यानंतर तुमच्या समोर Farmer Application पेज उघडेल.
- ज्यावर तुम्हाला Guest Farmer या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
- तुम्ही क्लिक करताच, तुमच्यासमोर नोंदणी फॉर्म उघडेल.
आता तुम्हाला या फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व आवश्यक माहिती काळजीपूर्वक प्रविष्ट करावी लागेल. जसे-
शेतकरी तपशील,
निवासी तपशील,
शेतकरी ओळखपत्र,
खाते तपशील
सर्व माहिती भरल्यानंतर तुम्हाला खाली दिलेला कॅप्चा कोड टाकावा लागेल.
यानंतर तुम्हाला सबमिट ऑप्शनवर क्लिक करावे लागेल.
अशा प्रकारे तुमची अर्ज प्रक्रिया पूर्ण होईल.
PMFBY मध्ये पीक विम्याची रक्कम आणि प्रीमियम जाणून घ्यावा?
सर्वप्रथम तुम्हाला प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
त्यानंतर तुमच्यासमोर वेबसाइट होम पेज उघडेल.
होम पेजवर तुम्हाला इन्शुरन्स प्रीमियम कॅल्क्युलेटरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
तुम्ही क्लिक करताच तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल.
या पृष्ठावर तुम्हाला प्रीमियमची गणना करण्यासाठी सर्व माहिती प्रविष्ट करावी लागेल.
पीक हंगामाप्रमाणे (रब्बी/खरीप), वर्ष, योजनेचे नाव, तुमच्या राज्याचे नाव, जिल्हा आणि पीक इ. निवडणे आवश्यक आहे.
यानंतर तुम्हाला तुमच्या शेताचे क्षेत्र हेक्टरमध्ये प्रविष्ट करावे लागेल.
सर्व माहिती भरल्यानंतर तुम्हाला Calculate पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
तुम्ही क्लिक करताच, तुम्हाला तुमची पीक विम्याची रक्कम आणि त्याच्या प्रीमियमची माहिती मिळेल.
अशाप्रकारे, तुम्ही प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेअंतर्गत पीक विम्याची रक्कम सहजपणे तपासू शकता.
पंतप्रधान पीक विमा योजनेसाठी ऑफलाइन अर्ज करण्याची प्रक्रिया
जर शेतकरी स्वत: ते करू शकत नसेल तर तो ऑफलाइन प्रक्रियेद्वारे पीक विम्यासाठी अर्ज करू शकतो. ऑफलाइन अर्ज करण्याची प्रक्रिया खाली दिली आहे, त्यानंतर तुम्ही सहजपणे ऑफलाइन अर्ज करू शकता.
प्रथम तुम्हाला तुमच्या जवळच्या बँकेत जावे लागेल.
तेथे जाऊन तुम्हाला प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेचा अर्ज प्राप्त करावा लागेल.
यानंतर, तुम्हाला अर्जामध्ये विचारलेली सर्व आवश्यक माहिती काळजीपूर्वक प्रविष्ट करावी लागेल.
सर्व माहिती भरल्यानंतर, तुम्हाला फॉर्ममध्ये विचारलेली आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागतील.
यानंतर तुम्हाला हा अर्ज परत बँकेत जमा करावा लागेल.
अर्ज सबमिट केल्यानंतर, तुम्हाला एक अर्ज स्लिप दिली जाईल जी तुम्हाला भविष्यासाठी तुमच्याकडे सुरक्षित ठेवावी लागेल.
अशा प्रकारे तुमची ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया पूर्ण होईल.
याशिवाय, आपण इच्छित असल्यास, आपण आपल्या जवळच्या सार्वजनिक सेवा केंद्र किंवा विमा कंपनीला भेट देऊन पीक विम्यासाठी ऑफलाइन अर्ज देखील करू शकता.
पीएम फसल विमा योजना मोबाईल अँप कसे डाउनलोड करावे?
प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या संचालनासाठी केंद्र सरकारने पीक विमा नावाचे मोबाईल अँप सुरू केले आहे. या अँपद्वारे शेतकऱ्यांना नोंदणी, पीक विम्याच्या प्रीमियम रकमेची माहिती, पीक नुकसानीचा दावा इत्यादी सर्व प्रकारच्या सेवा सहज मिळू शकतात. पीक विमा अँप डाउनलोड करण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे.
सर्वप्रथम तुम्हाला तुमच्या मोबाईल फोनच्या प्ले स्टोअरवर जावे लागेल.
यानंतर तुम्हाला सर्च बॉक्समध्ये क्रॉप इन्शुरन्स लिहून शोधावे लागेल.
यानंतर, अनेक शोध परिणाम तुमच्या समोर दिसतील, तुम्हाला येथे अधिकृत अँप निवडावा लागेल.
आता तुम्हाला Install पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
क्लिक केल्यानंतर, काही वेळाने अँप तुमच्या मोबाइलवर डाउनलोड होईल.
अँप डाउनलोड केल्यानंतर, तुम्हाला पीक विम्याशी संबंधित सर्व प्रकारची माहिती सहज मिळू शकेल.
