आजच्या लेखात आपण जाणून घेणार आहोत की 2021-22 आयकर रिटर्न कसे भरायचे? आयटीआर म्हणजे इन्कम टॅक्स रिटर्न, तो प्रत्येक व्यक्तीने भरला पाहिजे जेणेकरून तो आपल्या देशाच्या प्रगतीसाठी योगदान देऊ शकेल.
हा कर आपल्या उत्पन्नातून वजा करून थेट सरकारकडे जातो आणि हा पैसा सरकार वेगवेगळ्या प्रकल्पांमध्ये वापरला जातो, जो केवळ आपल्या देशाच्या विकासासाठी वापरला जातो, हे इन्कम टॅक्सच्या नावाने ओळखले जात असावे.
पण खेदाची गोष्ट आहे की आजही आपल्या देशात असे काही लोक आहेत जे आयकर भरणे आवश्यक मानत नाहीत. एक चांगला नागरिक होण्याचे कर्तव्य आयटीआर फाइल करणाऱ्यानेच दिले आहे. तुम्ही आधीच ITR भरत असाल तर ही चांगली गोष्ट आहे. जे प्रथमच ITR दाखल करतात त्यांना फॉर्म भरण्यात काही अडचणी येऊ शकतात. तर आज मी तुम्हाला येथे सांगण्याचा प्रयत्न करेन की ITR नोंदणी कशी करावी?
कोण आयटीआर भरू शकतो?
दरवर्षी ३१ जुलैपर्यंत आयटीआर फाइल करणे आवश्यक आहे. प्रत्येक व्यक्तीच्या उत्पन्नानुसार आयकर भरावा लागतो. ज्या व्यक्तीचे वार्षिक उत्पन्न 2.5 लाख किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल तर त्याला आयकर भरावा लागतो आणि ज्याचे उत्पन्न 2.5 लाखांपेक्षा कमी आहे, त्याला आयकर भरावा लागत नाही. पण तरीही तुम्ही शून्य ITR भरू शकता, याचा अर्थ तुम्ही तुमचे उत्पन्न आणि खर्चाची माहिती सरकारला देत आहात.
आयटीआर ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही भरला जातो. सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न 5 लाखांपेक्षा जास्त आहे त्यांना ऑनलाइन आयकर भरणे अनिवार्य आहे. ज्यांचे उत्पन्न 5 लाखांपेक्षा कमी आहे ते आयकर कार्यालयात जाऊन आयटीआर दाखल करू शकतात.
या वर्षी ITR भरण्याच्या प्रक्रियेत काही नवीन बदल करण्यात आले आहेत, ज्यात 60 वर्षांपेक्षा कमी वय असलेल्या आणि त्यांचे वार्षिक उत्पन्न 2.5 लाख रुपये आहे, तर त्यांना कर भरावा लागणार नाही, 60 वर्षांच्या वृद्धांसाठी. वर्षे किंवा त्याहून अधिक. यासाठी उत्पन्न मर्यादा 3 लाख आहे आणि 80 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या वृद्धांसाठी, 5 लाखांपर्यंतचे उत्पन्न त्यांच्यासाठी करमुक्त आहे.
इन्कम टॅक्स रिटर्न भरण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?
- पॅन कार्ड
- आधार कार्ड
- बँक खात्याचे तपशील: यामध्ये बँकेचा IFSC क्रमांक दिलेला आहे, ज्यावरून परतावा पैसे तुमच्या खात्यात येतात.
- TDS प्रमाणपत्रे (फॉर्म 16, 16A, 26AS इ.)
- बँक आणि पोस्ट ऑफिस व्याज प्रमाणपत्र
- वेतन उत्पन्न स्लिप
- ही कागदपत्रे होती जी तुम्हाला ITR कशी फाइल करायची हे माहित असणे आवश्यक आहे.
फॉर्म 16, 16A, 26AS ची माहिती
फॉर्म 16 – हे एक TDS प्रमाणपत्र आहे जे कंपनी आपल्या कर्मचार्‍यांसाठी जारी करते. गेल्या आर्थिक वर्षात तुमच्या पगारातून कापलेला टीडीएस त्यात नोंदवला जाईल. दर महिन्याला पगार मिळवणाऱ्यांनाच हा फॉर्म उपलब्ध आहे. पगार घेणाऱ्या व्यक्तींनी दरवर्षी हा फॉर्म भरणे बंधनकारक आहे.
या फॉर्ममध्ये भाग अ आणि भाग ब असे दोन भाग आहेत. भाग अ मध्ये, तुमच्या उत्पन्नातून कापलेल्या टीडीएसचा तपशील ठेवला आहे आणि भाग ब मध्ये तुमच्या संपूर्ण पगाराचा ब्रेकअप तपशील असेल, जसे तुम्ही घर किंवा जमीन विकली असेल, तर खरेदीदाराला हा फॉर्म मिळेल. बी जारी केला आहे, ज्यामध्ये तो दिलेला असेल. त्याने तुम्हाला पैसे दिले तेव्हा त्याने किती टीडीएस कापला?
फॉर्म 26AS – या फॉर्मवरून तुम्ही शोधू शकता की कंपनी किंवा बँकेने कापलेला टीडीएस सरकारकडे जमा केला आहे की नाही. तुम्ही “incometaxindiaefiling.gov.in” च्या वेबसाइटवर जाऊन त्याचे तपशील पाहू शकता आणि जर तुम्ही त्यात नोंदणीकृत असाल तर “पहा फॉर्म 26AS” वर क्लिक करा.
ITR Form चे प्रकार
आता आयटीआर फॉर्मच्या प्रकारांबद्दल जाणून घेऊ.
ITR 1: हे फॉर्म अशा व्यक्तींसाठी आहेत ज्यांचे पगार, पेन्शन, व्यवसाय, भांडवली नफा जसे की शेअर बाजार, म्युच्युअल फंड, दागिने इत्यादी किंवा घर भाड्यातून वार्षिक 50 लाख रुपयांपर्यंत उत्पन्न आहे. या रूपाला सहज रूप असेही म्हणतात.
ITR 2: हा फॉर्म व्यक्ती आणि हिंदू अविभक्त कुटुंब (HUF) साठी आहे ज्यांचे पगार आणि पेन्शनचे उत्पन्न वार्षिक 50 लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे. याशिवाय जर त्यांचे उत्पन्न हाऊस प्रॉपर्टी किंवा परदेशातील कोणतेही उत्पन्न असेल तर त्यांनाही हा फॉर्म भरावा लागेल.
ITR 3: हा फॉर्म अशा लोकांसाठी आहे जे व्यवसाय करत आहेत किंवा इतर कोणत्याही व्यवसायातून उत्पन्न मिळवत आहेत. याशिवाय, जर एखाद्याने लॉटरीमधून पैसे जिंकले असतील तर त्यांनी देखील हा फॉर्म भरणे आवश्यक आहे.
ITR 4: हा फॉर्म सर्व व्यावसायिकांसाठी आहे जसे की वकील, डॉक्टर, CA इत्यादी. या व्यतिरिक्त, जर व्यक्ती कोणत्याही व्यवसायात भागीदारासह व्यावसायिक उत्पन्न करत असेल तर त्याला देखील हा फॉर्म भरावा लागेल.
ITR 4S: ज्या व्यक्तींचे उत्पन्न 60 लाखांपेक्षा कमी आहे त्यांना हा फॉर्म भरावा लागेल.
2021-22 आयकर रिटर्न कसे भरायचे?
मी वर सर्व आवश्यक कागदपत्रे आणि आयटीआर भरण्यासाठी फॉर्म सांगितले आहेत. आयटीआर फाइल दोन प्रकारे केली जाते- ऑफलाइन आणि ऑनलाइन. येथे मी तुम्हाला ITR ऑनलाइन कसे फाइल करायचे ते सांगेन.
ऑफलाइनमध्ये, तुम्ही इंटरनेटवरून आयटीआर फॉर्म डाउनलोड करू शकता किंवा बाजारातून खरेदी करू शकता आणि त्यात विचारलेले सर्व तपशील भरून ते आयकर कार्यालयात सबमिट करू शकता. लक्षात ठेवा की ऑफलाइन ITR फाईल फक्त तेच लोक करू शकतात जे ज्येष्ठ नागरिक आहेत किंवा ज्यांचे उत्पन्न 2.5 लाखांपेक्षा कमी आहे.
1. नोंदणी करा
- ऑनलाइन आयटीआर फाइल करण्यासाठी, तुम्हाला प्रथम आयकर विभागाच्या Incometaxindiaefiling.gov.in वेबसाइटला भेट देऊन नोंदणी करणे आवश्यक आहे. जर तुम्ही आधीच नोंदणी केली असेल तर तुम्हाला ते पुन्हा करण्याची गरज नाही.
- वेबसाइटवर गेल्यानंतर, तुम्हाला वरच्या उजव्या बाजूला “New to e-Filing” दिसेल. असे लिहिलेले असेल, त्याच्या खाली Register Yourself वर क्लिक करा.
- आता तुम्हाला तुमचे सर्व तपशील जसे की पॅनकार्ड क्रमांक, नाव, जन्मतारीख, निवासी स्थिती इत्यादी भरावे लागतील. तुम्हाला हे सर्व तपशील काळजीपूर्वक भरावे लागतील, जर काही माहिती चुकीची असेल तर तुम्हाला पुढे जाताना त्रासाला सामोरे जावे लागू शकते.
- सर्व तपशील भरल्यानंतर, तुमचे खाते तयार केले जाईल आणि नोंदणी पडताळणीचा कोड तुम्ही दिलेल्या मोबाइल क्रमांकावर आणि ईमेल आयडीवर पाठवला जाईल आणि ईमेलमध्ये एक लिंक दिली जाईल, त्या लिंकवर क्लिक करून तुम्हाला कोड द्या जो तुम्हाला भरून पडताळायचा आहे.
- पडताळणी केल्यानंतर तुम्हाला तुमच्या स्क्रीनवर यूजर आयडी आणि पासवर्ड दिसेल जो तुमच्या नोंदणीकृत मोबाईल नंबर आणि ईमेल आयडीवर देखील पाठवला जाईल.
- यानंतर तुम्ही आयटीआर ऑनलाइन भरण्याची प्रक्रिया सुरू करू शकता. त्यासाठी वेबसाइटच्या होम पेजवर जा, लॉगिन करा जिथे युजर आयडी हा तुमचा पॅन नंबर आहे आणि पासवर्ड ही पॅन कार्डमध्ये असलेली जन्मतारीख आहे.
२. फॉर्म 26AS डाउनलोड करा
- तुम्ही नोंदणी करताच, तुम्हाला प्रथम फॉर्म 26AS डाउनलोड करावा लागेल. हा तो फॉर्म आहे ज्यामध्ये कंपनीने कापलेला TDS नमूद केला आहे.
- फॉर्म 26AS डाउनलोड करण्यासाठी, तुम्हाला लॉग इन करावे लागेल जेथे वापरकर्ता आयडी तुमचा पॅन क्रमांक आहे आणि पासवर्ड तुमची जन्मतारीख आहे.
- त्यानंतर My Account पर्यायावर क्लिक करा आणि “View Form 26AS” निवडा. तेथे एक नवीन पृष्ठ उघडेल, “View Form 26AS” वर क्लिक केल्यानंतर, तुमचा फॉर्म 26AS येईल.
- तुम्हाला हव्या असलेल्या मूल्यमापन वर्ष + TDS माहितीवर क्लिक करा, त्यानंतर “HTML as View” निवडा आणि त्याच्या खाली असलेल्या view/download या पर्यायावर क्लिक करा. तुमचा फॉर्म डाउनलोड केला जाईल जिथे तुम्ही तुमची TDS माहिती पाहू शकता.
३. आयटीआर फॉर्म डाउनलोड करा
- आयटीआर फॉर्म डाउनलोड करण्यासाठी, डाव्या बाजूला असलेल्या द्रुत मेनूमधून “Download ITR” लिंकवर क्लिक करा आणि तुम्हाला ज्यासाठी आयटीआर फाइल करायचा आहे ते मूल्यांकन वर्ष निवडा. नोकरदार लोकांना फॉर्म ITR 1 निवडावा लागेल आणि जे नोकरी करतात त्यांना ITR 4 भरावा लागेल.
- फॉर्ममध्ये दिलेली सर्व आवश्यक माहिती आगाऊ गोळा करा. आणि सर्व सूचना काळजीपूर्वक वाचून भरा.
- येथे तुम्हाला तुमचे नाव, पॅन, पत्ता, जन्मतारीख, ईमेल-आयडी, मोबाईल नंबर, निवासी पत्ता इत्यादी सर्व तपशील भरावे लागतील. यासोबतच, तुमचा TDS कापला गेला असेल, तर तोही दाखवावा लागेल किंवा तुमच्याकडून कोणताही अडवान्स टॅक्स भरला असेल, तर तोही दाखवावा लागेल. बँक खात्याचे सर्व तपशील जसे की खाते क्रमांक, खाते प्रकार, IFSC कोड इत्यादी भरणे आवश्यक आहे.
४. तुमचे तपशील सत्यापित करा
तुमच्या तपशीलांची पडताळणी करणे म्हणजे तुम्ही दिलेली माहिती बरोबर आहे की नाही, ती सबमिट करण्यापूर्वी एकदा तपासा किंवा काही माहिती राहिली असेल तर व्हॅलिडेट या पर्यायावर क्लिक केल्यावर तुम्हाला समजेल की तुम्ही कोणती माहिती शिल्लक ठेवली आहे, त्यामुळे तुम्ही ती भरू शकता. खूप
५. तुमच्या Tax Liability Calculate करा
- तुमचे सर्व तपशील भरल्यानंतर तुम्हाला कॅल्क्युलेट टॅक्स बटणावर क्लिक करावे लागेल जेथे तुम्ही तुमचे उत्पन्न तपशील भरून या वर्षी किती कर भरावा लागेल हे तपासू शकता. येथे तुम्ही प्रथम मूल्यांकन वर्ष निवडून उर्वरित तपशील भरा आणि पाचव्या स्थानावर “Income from salary” हा पर्याय भरा जो तुमच्या उत्पन्नाच्या स्लिपमध्ये दिलेला आहे किंवा तुमच्या फॉर्म 16 मध्ये देखील आहे.
- जर तुमचा income source salary व्यतिरिक्त कुठूनही येत असेल तर तोही भरा. सर्व गोष्टी भरल्यानंतर, निव्वळ करपात्र उत्पन्न आपोआप येईल. त्यानंतर तुम्हाला तीच रक्कम जमा करावी लागेल आणि रिटर्न फॉर्ममध्ये चलन तपशील भरावा लागेल.
६. XML फाईल तयार करा
ITR form भरल्यानंतर आणि कर भरल्यानंतर, तुम्हाला “Generate XML” बटणावर क्लिक करावे लागेल, ही फाईल computer मधे सेव्ह करावी लागेल, ज्यामध्ये तुम्ही भरलेल्या कराचा पुरावा ठेवावा.
७. ITR सबमिट करा
- आयटीआर सबमिट करण्यासाठी, तुम्हाला आयकर वेबसाइटवर जावे लागेल, जिथे तुम्हाला वरील ई-फाइलचा पर्याय मिळेल, त्यावर क्लिक करा आणि “Income Tax Return” वर क्लिक करा.
- यानंतर तुम्हाला पॅन भरावे लागेल आणि assessment year निवडावे लागेल. त्यानंतर तुम्हाला आयटीआर फॉर्मचे नाव निवडावे लागेल जे तुम्ही तुमच्या उत्पन्नानुसार निवडू शकता. जसे की तुम्ही पगारदार असाल तर तुम्हाला ITR 1 निवडावा लागेल.
- यानंतर तुम्हाला “Submission Mode” निवडावा लागेल, येथे तुम्हाला “Upload XML” आणि “Prepare and Submit online” असे दोन पर्याय मिळतील. तुम्ही ITR फॉर्म भरल्यानंतर आधीच XML तयार केले असल्याने, तुम्ही Submission mode मध्ये अपलोड XML निवडा.
- तुम्ही XML अपलोड करताच ITR verify करण्यासाठी ITR-V तयार केला जातो आणि तो तुमच्या ईमेल आयडीवर देखील पाठवला जातो.
८. आयकर विभागाकडे ITR-V पाठवा
- तुम्हाला या ITR-V फॉर्मची प्रिंट काढावी लागेल आणि त्यावर निळ्या पेनने स्वाक्षरी करावी लागेल आणि सामान्य पोस्टाने किंवा स्पीड पोस्टने “Centralised Processing Centre, Income Tax department Bengaluru, 560500” या पत्त्यावर पाठवावी लागेल.
- लक्षात ठेवा की ITR-V 120 दिवसांच्या आत कार्यालयात पोहोचते जेणेकरून कर भरण्याची प्रक्रिया पूर्ण करता येईल.
- income tax department तुम्ही पाठवलेला फॉर्म मिळाल्यावर, ते त्याची पडताळणी करतात आणि तुमच्या मेलमध्ये कळवतात की तुमचा ITR-V Verify झाला आहे.
ITR भरण्याचे काय फायदे आहेत?
- आयकर रिटर्न भरण्यासाठी सरकारकडून दरवर्षी ३१ मार्च निश्चित केला जातो, म्हणजेच ३१ मार्चपूर्वी लोकांना त्यांचा आयकर भरावा लागतो. तथापि, काही परिस्थितींमध्ये, ही तारीख आणखी वाढविली जाऊ शकते आणि ती देखील वाढविली गेली आहे.
- जर एखाद्या व्यक्तीने आपले आयकर रिटर्न देय तारखेच्या दोन महिने आधी भरले तर याद्वारे तो आपले काम लवकर पूर्ण करू शकतो, कारण जेव्हा आयकर भरण्याची तारीख जवळ येते तेव्हा वेबसाइटवर बरेच काही लोड केले जाते. .
- अशा परिस्थितीत, जर तुम्ही आधीच आयकर भरला असेल, तर तुम्हाला वेबसाइटशी संबंधित समस्यांना तोंड द्यावे लागणार नाही. जर तुम्ही तुमचा आयकर वेळेवर भरला नाही तर तुम्हाला दररोज दंड भरावा लागतो.
- आणि हा दंड तुम्ही आयकर भरेपर्यंत लागू आहे. त्यामुळे, जर तुम्ही तुमचे आयकर रिटर्न वेळेवर भरले तर तुम्ही दंड भरण्यापासून वाचता.
- तसेच, असे केल्याने, आपण प्राप्तिकर विभागाच्या सर्व आर्थिक व्यवहारांचे रेकॉर्ड योग्यरित्या ठेवू शकता.
जर मी वेळेवर ITR भरला नाही तर काय होईल?
- दरवर्षी तुमची आयटीआर फाइल करण्याची शेवटची तारीख ३१ जुलै आहे, त्यापूर्वी तुम्ही आयटीआर फाइल करा.
- कोणत्याही कारणास्तव तुम्ही ते भरण्यास उशीर केल्यास, तुम्हाला त्यासाठी दंड भरावा लागेल. जर तुम्ही 1 ऑगस्ट ते 31 डिसेंबर दरम्यान ITR भरला तर तुम्हाला 5000 रुपये दंड भरावा लागेल.
- मात्र तुमचे वार्षिक उत्पन्न 5 लाखांपेक्षा कमी असेल तर तुम्हाला 1000 रुपये दंड भरावा लागेल.
- जर तुम्ही 1 जानेवारी ते 31 मार्च या कालावधीत मागील मूल्यांकन वर्षाचे विवरणपत्र भरले तर तुम्हाला 10000 रुपये दंड भरावा लागेल.
