‘प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना’ हे भारतात लॉकडाऊनच्या काळात गरीब लोकांना मदतीसाठी आरंभलेले एक प्रकारचे संचालन योजनेचे आहे. हे योजना कोरोना व्हायरसच्या प्रकोपामुळे होणाऱ्या आर्थिक असुविधांच्या वेळी गरीबांना सामाजिक आर्थिक सुरक्षा प्रदान करण्यासाठी सूरू केलेली आहे. या योजनेचे उद्देश गरीब लोकांना आर्थिक मदती देणे, त्यांना अनिवार्य सेवा पुरवणे आणि विशेषतः आर्थिक आणि सामाजिक असमानता अनेक तरीही लोकांच्या जीवनातील आर्थिक बाधांचा कमी करणे आहे.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना 2023 | PM Garib Kalyan Yojana Latest Update 2023
Table of Contents
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजनेअंतर्गत डिसेंबर २०२३ पर्यंत ८१ कोटी गरीब लोकांना मोफत रेशन मिळणार असल्याचा महत्त्वपूर्ण निर्णय केंद्र सरकारने घेतला आहे. मात्र जानेवारी २०२३ पासून राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा कायद्यांतर्गत हे मोफत रेशन वितरित केले जाणार आहे. यासाठी 2 लाख कोटी रुपये खर्च येणार असून, त्यातील खर्च केंद्र सरकार उचलणार आहे. म्हणजेच प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना आता बंद करण्यात आली आहे.
2028 पर्यंत मोफत रेशन मिळेल
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजनेअंतर्गत पंतप्रधान मोदींनी खूप मोठी घोषणा केली आहे, आता ही योजना आणखी 5 वर्षांसाठी वाढवण्यात आली आहे. होय, आता 2028 पर्यंत देशातील 80 कोटी गरीब लोकांना मोफत रेशन मिळणार आहे. 2023 सालासाठी छत्तीसगडमधील निवडणूक रॅलीदरम्यान मोदीजींनी ही घोषणा केली होती.
पंतप्रधान गरीब कल्याण योजना नवीन अपडेट 2022 | PM Garib Kalyan Yojana Latest Update 2022
गरीब कल्याण अन्न योजनेंतर्गत देण्यात येणाऱ्या रेशनची कालमर्यादा वाढवण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. केंद्रीय मंत्रिमंडळाचा कालावधी 3 महिन्यांपर्यंत वाढवला आहे. याचा अर्थ आता लोकांना तीन महिने रेशन मिळणार आहे. त्याचा कालावधी वाढल्याने सरकारवरील बोजाही वाढणार असल्याचे अर्थ मंत्रालयाने म्हटले आहे. त्यामुळे अन्नधान्याचे प्रमाण काहीसे कमी करावे, अशी सूचना त्यांनी केली आहे. या योजनेअंतर्गत बीपीएल कार्ड असलेल्या कुटुंबांना दरमहा ४ किलो गहू आणि १ किलो तांदूळ मोफत दिले जातात.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजनेची वैशिष्ट्ये
योजनेचे उद्दिष्ट:
या योजनेचा मुख्य उद्देश कोरोना विषाणूशी लढण्यासाठी लोकांनी त्यांच्या घरीच राहावे आणि सामाजिक अंतर राखावे हे सुनिश्चित करणे हा आहे. यासोबतच लॉकडाऊनमध्ये कोणीही उपाशी राहू नये.
योजनेचे एकूण लाभार्थी:
या योजनेअंतर्गत निर्मला सीतारामन यांनी गरीब कल्याण अन्न योजना देखील लागू केली आहे, ज्या अंतर्गत देशातील सुमारे 80 कोटी लोकांना लाभ मिळणार आहे, जी आपल्या देशाच्या एकूण लोकसंख्येच्या दोन तृतीयांश आहे.
गरीब कल्याण अन्न योजना:
या योजनेंतर्गत, अशा प्रत्येक व्यक्तीला मिळालेल्या 5 किलो धान्याव्यतिरिक्त, पुढील 3 महिन्यांसाठी प्रत्येक महिन्याला अतिरिक्त 5 किलो तांदूळ किंवा गहू मोफत दिला जाईल. याचा अर्थ प्रत्येक कुटुंबाला 10 किलो रेशनसह त्यांच्या आवडीची 1 किलो डाळी पुढील 3 महिन्यांसाठी मोफत मिळेल.
योजनेचे घटक:
ही योजना दोन घटकांमध्ये राबवून गरिबांना मदत दिली जाणार आहे. या योजनेच्या पहिल्या घटकामध्ये गरिबांना डीबीटीद्वारे आर्थिक मदत दिली जाईल. आणि दुसरा घटक म्हणून लोकांना अन्न सुरक्षेच्या स्वरूपात मदत दिली जाईल. जेणेकरून त्यांना तातडीने मदत करता येईल.
वैद्यकीय विमा :
अर्थमंत्र्यांनी कोविड 19 सोबत आघाडीवर असलेल्यांसाठी प्रत्येकी 50 लाख रुपयांचा वैद्यकीय विमा जाहीर केला आहे. यामध्ये पॅरामेडिक्स, परिचारिका, आशा वर्कर्स आणि इतर लोकांचा समावेश असेल जे कोरोना विषाणूविरूद्धच्या लढाईत लोकांची सेवा करत आहेत. या योजनेद्वारे सुमारे 22 लाख लोकांना वैद्यकीय विम्याचा लाभ मिळणार आहे.
पीएम-किसान योजनेंतर्गत लाभ:
अर्थमंत्र्यांच्या कोरोना व्हायरस रिलीफ पॅकेजमध्ये, त्यांनी पंतप्रधान पीएम-किसान योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना लाभ देण्याची घोषणा केली आहे, ज्या अंतर्गत डीबीटीद्वारे सुमारे 8.69 कोटी शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये 2000 रुपये हस्तांतरित केले जातील. एप्रिलचा पहिला आठवडा. पहिला हप्ता जमा करणे सुरू होईल.
मनरेगा कामगारांच्या पगारात वाढ:
प्रत्येक मनरेगा मजुरासाठी 20 रुपयांची वाढ केंद्र सरकारने मंजूर केली आहे. मनरेगा कामगारांना यापूर्वी १८२ रुपये पगार मिळत होता, तो आता २०२ रुपये करण्यात आला आहे. केंद्र सरकार रोजंदारी मजुरांना 2,000 रुपये अतिरिक्त उत्पन्न देऊन मनरेगा कामगारांसाठी हा उपक्रम सुरू करणार आहे. याचा फायदा सुमारे 5 कोटी कुटुंबांना होणार आहे.
वृद्ध, विधवा आणि अपंगांना सूट:
या योजनेंतर्गत, विधवा, अपंग आणि 60 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांसाठी सरकार 2 हप्त्यांमध्ये 1000 रुपयांची सूट देईल. याचा फायदा सुमारे 3 कोटी गरीब लोकांना होणार आहे.
महिलांना मदत:
जनधन योजनेंतर्गत 3 महिन्यांसाठी 20 कोटी महिलांच्या जनधन खात्यात दरमहा 500 रुपये जमा करण्याची घोषणाही अर्थमंत्र्यांनी केली आहे.
उज्ज्वला योजनेच्या लाभार्थ्यांना मोफत सिलिंडर :
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेअंतर्गत सरकार दारिद्र्यरेषेखालील 8.3 कोटी कुटुंबांना 3 महिन्यांसाठी मोफत सिलिंडर देणार आहे.
संघटित आणि बांधकाम क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी EPF योगदान:
संघटित क्षेत्रातील कर्मचार्‍यांच्या हातात आणि त्यांच्या भविष्य निर्वाह निधी खात्यात पैसे दिले जातील याची केंद्र सरकारला खात्री करायची आहे. यानुसार, केंद्र सरकार आता नियोक्ता आणि कर्मचारी या दोघांसाठी EPF अंशदान भरणार आहे. ज्यामध्ये सुमारे 100 नियोक्त्यांना 3 महिन्यांसाठी सुमारे 24% रक्कम दिली जाईल. याशिवाय जे कर्मचाऱ्यांचे महिन्याला १५०० रुपयांपेक्षा कमी उत्पन्न आहे त्यांना ९० टक्के रक्कम दिली जाईल. या योजनेच्या नियमनात एक सुधारणा केली जात आहे की परत न करण्यायोग्य आगाऊ रकमेपैकी 75% रक्कम, म्हणजे 3 महिन्यांचे वेतन, देण्याची परवानगी दिली जात आहे.
सरकारी कर्मचाऱ्यांना पूर्ण पगार
परिधान निर्यातीसाठी केंद्र आणि राज्यांचे कर अनुदान सुरू राहतील, असेही या मदत पॅकेजमध्ये जाहीर करण्यात आले आहे. कोरोना व्हायरसमुळे निर्माण झालेल्या समस्यांनंतरही सरकारी कंत्राटी कर्मचाऱ्यांना पूर्ण वेतन दिले जाणार आहे.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना पात्रता
या योजनेत समाविष्ट असलेल्या लाभार्थ्यांमध्ये शहरी आणि ग्रामीण भागातील सर्व गरीब लोक, जे स्थलांतरित मजूर, शेतकरी, मनरेगा मजूर, पेन्शन घेणारे विधवा/वृद्ध/अपंग लोक, जन धन खाते असलेल्या महिला, बचत गटांच्या महिलांचा समावेश असेल. खाजगी कर्मचारी, उज्ज्वला योजना धारक, संघटित क्षेत्रातील कामगार आणि बांधकाम क्षेत्रातील कामगार इत्यादी लोक असतील.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे
राशन कार्ड
या योजनेंतर्गत गरिबांना रेशन घेताना त्यांचे रेशनकार्ड सोबत ठेवावे लागणार आहे.
ओळखीसाठी आवश्यक कागदपत्रे:
या योजनेत, लाभार्थ्यांना त्यांच्या ओळखीसाठी आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, ड्रायव्हिंग लायसन्स आणि पासपोर्ट इत्यादी कोणत्याही कागदपत्रांची आवश्यकता असू शकते, म्हणून तुम्ही या सर्वांची एक प्रत तुमच्याकडे ठेवावी.
वय प्रमाणपत्र:
पेन्शनधारकांना या योजनेत मदत दिली जात आहे, त्यामुळे अर्जदाराला त्याच्या वयाच्या प्रमाणपत्राचीही गरज भासू शकते.
जन धन खाते पासबुक:
या योजनेत महिलांना त्यांच्या जनधन खात्यातून पैसे काढण्यासाठी त्यांच्या जनधन खात्याचे पासबुकही सोबत ठेवावे लागेल.
मनरेगा कार्ड:
मनरेगा कामगारांचे उत्पन्न वाढविण्याचा लाभ घेताना लाभार्थ्याकडे त्यांचे मनरेगा कार्ड असणे आवश्यक असू शकते. त्यामुळे लाभार्थ्यांनीही हे आपल्याजवळ ठेवावे.
पंतप्रधान गरीब कल्याण योजना ऑनलाईन फॉर्म | Application Form and Process
या योजनेंतर्गत दिलेले सर्व आर्थिक लाभ लाभार्थ्यांना थेट त्यांच्या बँक खात्यात दिले जातील, जे आवश्यक कागदपत्रे पाहिल्यानंतर त्यांना बँकेकडून मिळू शकतात. याशिवाय रेशनकार्डचा वापर करून त्यांना थेट रेशन दुकानात धान्याचा लाभ दिला जाणार आहे. त्यामुळे त्यांना यासाठी कोणत्याही प्रकारचा अर्ज करण्याची गरज नाही.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना अंतिम दिनांक
गेल्या वर्षी सुरू करण्यात आलेल्या प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजनेच्या पॅकेजमध्ये गरिबांना मोफत रेशन आणि इतर आर्थिक मदत दिली जात होती. जो या वर्षीही कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेच्या आगमनामुळे मे आणि जूनपर्यंत वाढवण्यात आला आहे. म्हणजेच सरकार या योजनेचा लाभ गरीब लाभार्थ्यांना आणखी 180 दिवस उपलब्ध करून देईल. याशिवाय, आरोग्य विम्यासाठी दावा करणारी व्यक्ती मंजूर केली जाईल आणि दावा केल्याच्या 48 तासांच्या आत त्याचा लाभ प्रदान केला जाईल.
म्हणूनच, हे कोरोनाव्हायरस मदत पॅकेज गरिबांचे पोषण टिकवून ठेवण्यासाठी आणि सध्याच्या काळातील घाबरलेल्या परिस्थितीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी खूप मदत करेल.
FAQ
प्रश्न: प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजनेअंतर्गत किती मोफत योजना दिली जात आहे?
उत्तर: योजनेंतर्गत ज्यांच्याकडे शिधापत्रिका आहे त्यांना 5 किलो अतिरिक्त तांदूळ आणि गहू मिळेल.
प्रश्न : रेशनकार्डधारकाला धान्य घेताना काही पैसे द्यावे लागतील का?
उत्तर: नाही, योजनेअंतर्गत मोफत धान्य दिले जात आहे.
प्रश्न: शिधापत्रिकाधारकाला आणखी काय मिळणार?
उत्तर: योजनेंतर्गत सरकारने सांगितले आहे की सर्व गरिबांना 1 किलो मोफत डाळ दिली जाईल.
प्रश्न: पंतप्रधान गरीब कल्याण पॅकेज अंतर्गत महिलांना कोणते लाभ देण्यात आले?
उत्तर: पॅकेजची घोषणा करताना अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन म्हणाल्या की महिलांना विशेष लाभ दिला जाईल. जन धन खाते असलेल्या सर्व महिलांच्या खात्यात सरकार 500 रुपये म्हणजेच 1500 रुपये तीन महिन्यांसाठी हप्ते देईल.
प्रश्न: या योजनेअंतर्गत कोणताही अर्ज भरावा लागेल का?
उत्तर: नाही, योजनेअंतर्गत कोणतीही अर्ज प्रक्रिया नाही. सरकारकडे उपलब्ध असलेल्या डेटानुसार तुम्हाला फायदे मिळतील.
